تبیین و توضیح نظریات مختلف فقهی و حقوقی در باب حکم ماده 630 (قتل در فراش)

دسته بندي : علوم انسانی » حقوق
بخشی از مقدمه:
ماده 630 ق.م .ا که از آن به «قتل در فراش» نیز تعبیر می شود بیان می دارد «هرگاه مردی همسر خود را در حال زنا  با مرد اجنبی مشاهده کند و علم به تمکین زن داشته باشد می تواند در همان حال آنان را به قتل برساند و در صورتی که زن مکره باشد  فقط مرد را می تواند به قتل برساند. حکم ضرب و جرح در این مورد نیز مانند قتل است.»
سابقه تاریخی حکم موضوع ماده 630 و عمر دیرپای  این حکم در جوامع بشری، رویکرد دوگانه مقنن جمهوری اسلامی  ایران و حذف حکم موضوع این ماده بعد از انقلاب و احیای مجدد آن در سال 1375 و اختلاف نظر شدیدی که در این زمینه بین فقهای اسلامی وجود دارد، ذهن را به خود جلب می نماید و وا می دارد که علت این رویکرد دوگانه مقنن و این همه اختلاف نظر در بین فقها را بشکافد و در واقعیت امر تحقیق کند.
تعصبات شدید ناموسی در کشورمان، امکان استفاده یا سوءاستفاده از حکم موضوع از سوی مرد ایرانی و همینطور جزئی بودن موضوع که این امکان را به وجود می آورد که از جنبه های مختلف به بحث و بررسی پیرامون آن پرداخت و کاری نسبتا جامع ارایه داد از مهمترین انگیزه هایی است که تحقیق پیرامون این ماده را تقویت  می نماید . در این تحقیق سعی می شود تا ضمن تبیین شرایط معافیت از مجازات و مقایسه دو ماده 630 قانون مجازات اسلامی و 179 قانون مجازات عمومی از این حیث، حکم مشابه به این ماده در چند کشور نیز مورد بررسی قرار گیرد. همچنین در بیان مبنای حکم دو ماده یاد شده از طرف فقها عظام و حقوقدانان نظرات متفاوتی ارائه شده است که به بررسی و تحلیل هر یک از این تئوری ها و نظرها پرداخته     می شود. ضمن اینکه  در بخش حقوقی به دلیل اهمیت و ارتباط موضوع با مباحث «دفاع مشروع» ،«عوامل موجهه جرم»، «معاذیر قانونی» و «کیفیات مخففه قضایی» تحقیق نسبتا جامعی صورت می گیرد.

فهرست مطالب:
مقدمه  
الف) بیان مسئله و ارائه فرضیه 
ب) هدف تحقیق 
فصل اول  
کلیات  
۱-۱- مفردات  
۱-۱-۱ قتل ( Homicide)  
۱-۱-۲ زنا (Sexual  intercourse)  
۱-۱-۳ فراش (MARRIAGE  BED)  
۱-۲ سابقه تاریخی  
۱-۲-۱ در دوران گذشته  
۱-۲-۱-۱ دولت بابل (قانون حمورابی)  
۱-۲-۱-۲ دولت آشور  
۱-۲-۱-۳ یونان باستان  
۱-۲-۱-۴ روم  
۱-۲-۱-۵ مصر باستان  
۱-۲-۱-۶ هخامنشیانمناسب جهت استفاده دانشجویان رشته، پارتیان و ساسانیان 
۱-۲-۲ درادیان قبل از اسلام  
۱-۲-۲-۱ یهود  
۱-۲-۲-۲ زردتشت  
۱-۲-۲-۳ مسیحیت  
۱-۲-۳ در حقوق ایران  
۱-۲-۴ قوانین سایر کشورها  
۱-۲-۴-۱ فرانسه  
۱-۲-۴-۲بلژیک  
۱-۲-۴-۳ ایتالیا  
۱-۲-۴-۴ مصر  
۱-۲-۴-۵ کویت  
۱-۲-۴-۶ عراق  
۱-۳ ماده ۱۷۹ قانون مجازات عمومی مصوب ۱۳۰۴  
۱-۳-۱ مأخذ و فلسفه وضع 
۱-۳-۲ ماهیت حقوقی ماده 
۱-۳-۳ شرایط لازم برای استفاده از ماده 
فصل سوم
بررسی حقوقی ماده ۶۳۰ قانون مجازات اسلامی  
۳-۱-۲ جهات مشروعیت (علل موجه جرم)  
۳-۱-۲-۱ تعریف  
۳-۱-۱-۲ دفاع مشروع  
۳-۱-۱-۳ شرایط مشروعیت دفاع  
۳-۱-۱-۴ فلسفه دفاع مشروع  
- تئوری اجبار معنوی  
- تئوری اجرای حق
- تئوری عمل و مقابله به مثل یا جبران بدی با بدی  
تئوری «تعارض دو حق یا تعاطی حقوق و تکالیف»
تئوری «رعایت حق و نفع جامعه»
تئوری «نقض قرارداد اجتماعی»
عوامل رافع مسئولیت کیفری  
تعریف  
موارد عامل رافع مسئولیت کیفری  
آثار یا نتایج عوامل رافع مسئولیت کیفری  
۱-۳-۲-۱ معاذیر قانونی معاف‌کننده و تخفیف‌دهنده
الف) تعریف  
ب) موارد معاذیر قانونی
۱-۳-۲-۲ عذر برانگیختگی (تحریک)  
تعریف
۱-۳-۲-۳ مقایسه عذر برانگیختگی یا تحریک با دفاع مشروع
۱-۳-۳ کیفیات مخففة قضایی  
۱-۳-۳-۱ تعریف  
۱-۳-۳-۲ موارد جهات مخففه  
۱-۳-۳-۲-۱ گذشت شاکی یا مدعی خصوصی
۱-۳-۳-۲-۲ اظهارات و راهنمایی‌های متهم
۱-۳-۳-۲-۳ اوضاع و احوال خاص که متهم تحت تاثیر آن ها مرتکب جرم شده است
۱-۳-۳-۲-۴ اعلام متهم قبل از تعقیب  
۱-۳-۳-۲-۵ وضع خاص متهم و یا سابقة او  
۱-۳-۳-۲-۶ اقدام یا کوشش متهم به منظور تخفیف اثرات جرم و جبران ناشی از آن  
۲-۲ مبانی حقوقی ماده ۶۳۰ از منظر حقوقدانان
۲-۲-۱ تئوری دفاع مشروع  
۲-۲-۲ تئوری برانگیختگی یا تحریک
۲-۲-۳ تئوری عامل موجهه استثنایی (ممتاز دفاع مشروع)  
شرایط معافیت از مجازات درماده ۶۳۰ ق. م. ا.  
وجود علقه زوجیت  
مشاهده زن و مرد اجنبی در حال زنا، توسط شوهر  
ارتکاب قتل در حین مشاهده عمل زنا  
تحقق زنا به معنایی که در مادة ۶۳٫ ق. م. ا، آمده است  
و- وجود شرایط عامه مسئولیت کیفری در زانی و زانیه  
ماده اختصاص به زانی یا زانیه محصن ندارد  
گفتار دوم: مسائلی که در ارتباط با ماده ۶۳۰ مطرح می‌گردد
الف) موقعیت زانی و زانیه در مقابل حملة شوهر  
ب) موقعیت شرکاء و معاونین شوهر در قتل زانی و زانیه  
ج) محدود بودن واکنش شوهر به دو جرم قتل و ضرب و جرح  
د) آیا شوهر با قتل زوجة خود در اوضاع و احوال پیش‌بینی شده در مادة  از ارث محروم می‌شود؟  
هـ) ادلة اثباتی لازم برای اثبات ادعای شوهر  
مبحث دوم
مقایسة مادة ۶۳۰ با مادة ۲۲۶ و تبصرة ۲ مادة ۲۹۵ ق. م. ا.  
ایرادات وارد بر مادة ۶۳۰  
اختصاص اجازه فقط به شوهر و عدم اختصاص آن به زن در موارد مشابه
مخالفت با اصل برائت  
عدم ایجاد منفعت و ضرورت اجتماعی  
بوجود آمدن انتقام خصوصی  
عدم ذکر ادله اثباتی لازم برای برائت شوهر  
تعارض با اعلامیه های حقوق بشر  
نتیجه فصل سوم  
نتیجه گیری  
فهرست منابع و مأخذ  
فصل دوم  
بررسی فقهی حکم موضوع ماده ۶۳ قانون مجازات اسلامی  
۲-۱ سابقه فقهی حکم ماده  
۲-۲ مستندات روایی  
۲-۳ استنباط فقها از احادیث مستند حکم  
۲-۳-۱- شیخ طوسی  
۲-۳-۲- مشهور فقها  
۲-۳-۳- آیت ا.. سید ابوالقاسم موسوی خویی  
۲-۳-۴- امام خمینی (ره)  
۲-۴- مقایسه نظرات مختلف فقها با یکدیگر  
۲-۵- حکم موضوع از منظر فقهای اهل سنت  
۲-۶- حکمت و فلسفه وضع حکم موضوع ماده ۶۳۰ قانون مجازات اسلامی در فقه اسلامی  
۲-۶-۱- تحریک و تهییج روحی (اختلال در قوۀ اراده و در نتیجه مخدوش شدن عنصر معنوی جرم)  
۲-۶-۲- دفاع مشروع  
۱- تعریف و مبنای امر به معروف ونهی از منکر  
۲- مخاطبین امر به معروف و نهی از منکر و شرایط وجوب آن دو  
۲-۶-۳- اجرای حد الهی  
۱- تعریف لغوی و فقهی مهدورالدم
2- از نقطه نظر فقهی انسان در چه صورت مهدورالدم محسوب می شود
نتیجه